Kadına Yönelik Şiddet, 14 Şubat ve Japonya'da kadın-erkek ilişkileri üzerine
Kadına
Yönelik Şiddet, 14 Şubat ve Japonya’da kadın-erkek ilişkileri üzerine
Doğrudan biribiriyle alakalı
olmayan ancak bir şekilde zihnimde içiçe
geçmiş konular üzerine yazacağım bu sefer. Keza Japonya’ya ilişkin
yazacaklarımın çıkış noktası kendi ülkemin ortasında işlenen bir cinayet.
İnsanlığımdan utandığım bir olayın yaşandığı ülkemdeki görüntüler, Japonya’daki
14 Şubat algısına ve bunun arka planına götürdü beni. Her iki ülkedeki şiddet, perde
arkasındaki ataerki ve kadın-erkek ilişkileri.
Özgecan Aslan’ın öldürülmesinden
bahsediyorum. Mersin’de, Çağ Üniversitesi’nde Psikoloji bölümü 1. Sınıf
öğrencisi olan Özgecan Aslan, eve gitmek üzere arkadaşıyla minibüse biniyor.
Arkadaşı minibüsten önce iniyor ve Özgecan yola devam ediyor. Sonrasını, önce
bilmiyoruz. Ablasına mesaj atıyor yolda olduğunu söylemek için, “annem merak
etmesin, 20.00’de Mersin’de olacağım” yazıyor. Söylediği saatte evde olmayınca
annesi merak ediyor ve polise başvuruyorlar. Mersin-Adana-Tarsus arasında yolcu
taşımacılığı yapan minibüsün sürücüsü 26 yaşındaki Suphi Altındöken önce
otoyala nasıl çıkacağını soruyor jandarma noktasında durup, söyledikleri yer
yerine ormana doğru gitmeleri üzerine polis durduruyor ve aracı arıyor. Kan
izlerine rastlıyor, önce 2 yolcunun kavga ettiğini o yüzden kan izi olduğunu
söylüyor sürücü ve serbest bırakılıyorlar. Özgecanın kayıp bilgisi üzerine
jandarma minibüsü yeniden arıyor ve içinde Suphi Altındöken’in babası Necmettin
Altındöken’le 20 yaşında Fatih Genç adında birini buluyor. Aramada Özgecan’ın
şapkası bulunuyor ve babasına gösteriliyor, babası teyit edince
tutuklanıyorlar...Ve sonra itiraf ediyorlar, sürücü Suphi Altındöken’in
Özgecan’a tecavüz etmeye çalıştığını, Özgecan’ın karşılık verdiğini, ve
bıçaklayarak öldürdüğünü, babası ve arkadaşından yardım istediğini ve cesedini
benzin döküp yaktıklarını ve Çamalan köyü Alman mezarlığı yakınındaki Cin
deresi yatağına attıklarını...
Rakamlar artıyor, olaylar oluş
biçimleriyle farklılık gösteriyor ancak sonuç değişmiyor, kadın cinayeti.
Türkiye evet güvenli bir ülke değil her anlamda, ama bu ve bunun gibi meseleler
sadece bir güvenlik meselesi olmaktan da uzak. Tek başına minibüsle yolculuk
yapan bir kadın. Bunun gerçekleşmesi için gerçekten güvenli bir ülkenin
korunaklı alanına mı ihtiyaç var? İtalyan Pippa Bacca’nın gelinlikle
çıktığı “barış” yolculuğunda Gebze’de
tecavüze uğrayıp öldürülmesini anımsatıyor. Ancak o kadar uzağa gitmeye gerek
yok Türkiye’de bir erkeğin bir kadına tecavüz etmek/etmeye çalışmak sonrası
öldürmesinin örneklerini çoğaltmak adına. Türkiyeli ya da değil, Mersin’de ya
da Gebze’de, otostop yaparken ya da minibüsle giderken, bisikletle giderken ya
da yürürken, bir barda içerken ya da sokakta seyir halindeyken, iken, iken...,
üzerinde pantalon varken ya da yokken, etek varken ya da yokken.. Nedenler ya
da koşullar, özelikler ya da durumlar hiç biri bu olayları açıklamıyor. Böyle
bir neden-sonuç ilişkisi yok şiddetin arkasında. Ve hiç bir zaman da olmayacak.
“Şiddetin nedenleri” gibi bir söylem de o nedenle şiddeti rasyonalize eden bir
anlam taşıyor, bunu ifade etmek istemese bile. Ancak “şiddetin nedenlerine
yönelik algılar” la açıklamamız gerekir bir şiddet vakasını. Bunu medyanın
yapmasını umabilecek kadar kadın merkezli habercilik yapan kurumlar olsaydı
keşke. Biannetten başka bilmiyorum. Bunu da neden yazdım, okuduğum son haberde
“nedenleri araştırılıyor” yazıyordu. Neyin nedenini araştırıyorsunuz? Neden
öldürdüklerini mi yoksa “kadın acaba ne yaptı da bu gerçekleşti” yi mi? Sonsuza
kadar araştırabilirsiniz. Ancak böyle bir soru geçersiz bir soru. Çünkü
şiddetin tek nedeni var, o da ataerki. Farklı olaylarda farklı şekillerde
karşımıza çıkıyor sadece. Bu olayda cinsel açlık içindeki erkeklerin tek başına
yolculuk eden bir kadına tecavüze kalkışabilecek ve sonra gerçekleşen olayları
yapacak cesareti bulacak kadar içlerine içlemiş bir ataerki bu. Tecavüz de
haktır, öldürmek de, neden, aslolan erkekliktir ya, bunlar da erkekliklerin
gösterilme biçimleridir. Ezberimiz bozuldu gerçekten. Hiç bilmiyorduk bunları,
yeniden hatırlatmanız, hem de bu şekilde hatırlatmanız, bir kadın cinayetiyle
daha hatırlatmanız.. Ezberimizi bozdu, hiç bilmediğimiz bir şey gördük...
Türkiye’de
kadına yönelik şiddet yüzde 35’lerle 40lar arasında seyrediyor. Kayıtlara yansımayan şiddet olaylarının olduğunu
da düşünürsek, AKP döneminde şiddetin
artmasının gün gibi ortada olduğunu da hesaba katarsak, bu ve benzeri bir olayın her gün ama her gün benim, senin ya da
onun, tek ortak noktamız kadın olmak olan herkesin karşılaşabileceği bir şey
olduğunu da görürüz. Özgecan’ın tabutunu bırakmayan kadınlar, hepimiz her gün
Özgecan’ız diyen herkes şimdi Türkiye’de kadın olmanın günden günde zorlaşan
anlamıyla mücadele ediyor. Şiddet,
coğrafyasızdır, temel savım, bu ne bir kültüre atfedilmelidir ne de bir topluma
ve coğrafyaya. Çünkü ataerkinin bütün bunları aşabilmek gibi lanet bir gücü
var, ancak şu da bir gerçek, bazı toplumlarda ataerkil dediğimiz ne varsa
sürekli olarak yaşanıyor ve bu toplumun ataerki hastalığına tutulmuş erkeklikleriyle
hortlak gibi canlanıp duruyor. Türkiye’nin toplumsal dinamiklerinde de bu
hortlağı besleyen, ataerkiye hizmet eden alışkanlıklar, yaşantılar, yansımalar
var, bu örnekte cinselliğe yansıması var mesela. Ve her yerde farklı
tezahürlerde karşımıza çıkan bu ataerki, Özgecan’da da bu yansımayla karşımıza
çıktı. Aa, ama Türkiye’de şiddet o kadar da çok değildi değil mi? Almanya’da
daha çoktu sanki? Malum yüksek mercilerden öyle buyurmuşlardı, burası bir
şiddet ülkesi değildi, neden bunlar öne çıkıyordu.
Şiddetin kökeninde ataerki
var, ama Türkiye şiddetin farklı biçimlerde karşımıza hep çıktığı, bizim
ülkemiz. Ve bu hep böyle olmayacak. Bu değişecek, bir gün, ne zaman bilmiyorum,
ancak azalacak, azalacak ve değişecek. Böyle düşünmek istiyorum. Yakınlarda
okuduğum Japonya’daki şiddet haberleriyle bu resmi birleştirmek kaygısı
gütmüyorum, ancak iki ülkede de şiddetin ortak tek noktası var, tüm dünyada
şiddetin ortak tek noktası olduğu gibi; ataerki.
Japonya’da kadına yönelik fiziksel şiddet oranı 2008 rakamlarına göre
33.2. Türkiye ile benzer aralıklarda diyebiliriz. Japon feminizmine dair daha
sonra ayrıntılı yazacağım ancak Türkiye ve Japonya toplumsal cinsiyet
eşitliğinde sınıfta kalan ülkeler. 28 Ekim 2014’te açıklanan Global Gender Gap
Index’e göre Türkiye 142 ülkenin içinde 125. sırada, Avrupa ve Orta Asya’yı
içeren 46 ülke içinde en düşük sırayı almayı başarmış. Japonya da 104. sırada.
Toplumsal cinsiyet eşitliğinin farklı alanlarında karşılaştırılabilir bu iki
ülke, hangisinin diğerinden daha kötü durumda olduğu anlaşılabilir bu
karşılaştırmalarla. Ama ortaklıkları, ataerkinin farklı alanlara yansıması ve gündelik hayata, eğitime, politikaya, kadının
çalışma hayatına, şiddete yansımaları da farklılık gösterecektir ataerkinin.
Yine de kendisinin değişmeyen varlığıyla.
Japonya’da şiddetin farklı bir
yüzü daha var, yine bu farklı demografik yapısıyla da ilişkili. Neden ifadesini
kullanmamaya özellikle gayret ediyorum, çünkü şiddetin farklı yüzünün de burda
farklı rasyonalize edilme biçimleri var, ancak bunlar şiddetin nedeni değil.
Demografik yapının toplumsal soruna dönüştüğü noktada, kişiler toplumsal bir
yara halini halan bir şiddet biçimi üretiyorlar.
Bunun adı da
“elderly murder” ya da “murder-suicide.” Birincisi sadece bir yaşlının
öldürülmesi, ikincisi yaşlının öldürüldükten sonra öldüren kişinin intihar
etmesi anlamına geliyor. Burda bahsi geçen yaşlılar, yaşlı çiftler. Karı-koca.
Ve, evet, öldürenler- erkek! Açıkçası
henüz bir kadın yaşlının kocasını öldürdüğü haberiyle karşılaşmadım,
okuduklarım ve duyduklarım “cinayetlerin” hep erkekler tarafından işlendiği
yönünde. Kadınların uzun yaşama süreleriyle de alakalı olarak yaşlılıklarında
alzheimer ya da çok daha ciddi rahatsızlıklar yaşıyorlar ve karı-kocadan oluşan
hanelerin artmasıyla da paralel olarak, bakım işini eşler üstleniyor
Japonya’da. Bu artan bir eğilim. Kadınlar hasta olduğunda, sevgili eşleri,
onları bu yükten kurtarmak için, öldürüyorlar! Ve de bunları çook sevgi dolu
bir ömür geçirdikleri için, çok sevdikleri bu kadınların daha fazla acı
çekmemesi için yaptıklarını belirtiyorlar!
Ve işin en acıklı tarafı da, aynı bizim pek kadın dostu medyamız gibi,
burdaki medyada da “bunun haklı bir eylem” olduğuna dair bir dil ve söylem
kullanılması! Sanki gerçekten ortada bir sevgi varmış ve bu cinayet bu sevgiyi
çok iyi şekilde resmedermiş gibi yansıtılıyor medyaya. Japon feministler
elbette bunu kadına yönelik aile içi şiddetin bir unsuru olarak algılıyorlar.
Ancak toplumda bunu özendirici bir eğilim olduğundan bu tür cinayetler sürekli
olarak yaşanıyor. İkinci cinayet türünde erkekler yine öldürüyor ve sonra
kendileri intihar ediyorlar. Bazen arkada bir not bırakıyorlar, yine bunu çok
sevdikleri için yaptıklarına, aslında bunu eşinin istediğine, ikisinin de
kurtulduğuna dair. Ancak bu tabloda ne eksik? Kadınların bunu gerçekten isteyip
istemediğini hiç bir zaman bilmiyor oluyoruz! İstediklerini varsaysak bile, bu
bir tartışma konusu, isteseler, ötenaziye kadar gider bunun tartışması. (Bazı
ülkelerde ötenazi kararını ailenin vermesi, bazı ülkelerde kişinin kendisinin
vermesi dolayısıyla.) Ancak kadınların rızası olup olmadığını bilmekten
bağımsız olarak, bu vakalar, yaşlılıktaki
sorunların bahane edilmesiyle kadına yönelik aile içi şiddeti resmediyor.
************
Özgecan
Aslan’ın öldürülmesi haberi ve Japonya’da da yine bir yaşlının karısını
öldürmesi haberi, kadın dostu olmayan bu iki ülkeye dair ataerkide birleşen ve
farklı toplumsal koşulların yarattığı şiddet biçimlerini düşünmeye sevk etti
beni. Japonya’daki 14 Şubat algısı da yine toplumsal cinsiyet üzerine
düşündürdüğünden, bu üç farklı yazıyı tek yazıda birleştirmeyi terccih ettim
sanırım.
************
Günlerdir
Japan Times ve Japan Today’da okuduğum yazılar Japonya’da çikolata tüketiminin
“Valentine’s Day” dolayısıyla ne kadar arttığı, Japonya’nın sevgililer günü
algısının batıdakinden nasıl farklı olduğu, çünkü burda kadınların erkeklere
çikolata aldığı, hatta elleriyle yaptığı ve aman da bunun Japon erkeklerini ne
kadar mutlu ettiği yönünde. İki çeşit çikolata varmış, biri Giri-choco
(obligation chocolate) imiş, arkadaşlara, meslektaşlara, yakınlara verilirmiş,
bir de Honmei-choco varmış ki, o sadece erkek arkadaşlara, sevgililere,
kocalara verilirmiş. Çünkü honmei-choco aşkı yansıtırmış. Tüm bu sevgililer
günü tüketimi çılgınlığından uzak durmak adına, sadece görmek için bile
Kyoto’nun en hareketli yerlerine gitmeyi reddettim, ancak burda online
alışveriş de çok popüler olduğundan, İsetan, Marui gibi online alış veriş
sitelerinde de envai çeşit çikolata resmi görmek mümkün zaten. Çikolata alışverişi yapan kadın resimleri de.
Şunlar
internetten bulduğum kimi resimler:
Bu çılgınlık
Japonya’da 1950’lerde başlamış, çikolata üreticileri ürünlerini pazarlamak için
bu günü değerlendirmek üzere böyle bir trend başlatmışlar ve anlaşıldığı üzere
bu “tutmuş.” Japonya, şu anda Asya’daki en büyük çikolata pazarını elinde
bulunduran ülke. Bu günün karşılığı amacıyla bir de “White Day” var Japonya’da,
o da 15 Mart’ta kutlanıyor. Bu günde de sadece erkekler kadınlara çikolata
veriyorlar ancak sadece beyaz çikolatalar. Yanında çiçek ya da işte her türlü
kadına verilecek hediye de (!) olabiliyormuş tabii. 14 şubat çılgınlığını
geçeceğini ve Japon erkeklerinin Japon kadınlar kadar bu güne özeneceklerini
düşünmesem de, o gün geldiğinde izlenimlerimi paylaşırım.
*********
Bu sene için
bu trendin farklılaştığına dair haberler de var, yazının sonunda yine
paylaşıyorum. Bir grup erkek Tokyo’da bu günü protesto etmiş, bu tüketimi,
kapitalizmin tüketim çılgınlığını. Ancak yazının odağını da kaçırmamak lazım,
bu protesto bekar ya da partneri olmayan
erkekler tarafından yapılıyor! Bu durumda neyin protesto edildiği bence gözden
kaçıyor, protesto etmeyi düşündükleri şey gerçekten kadınların erkeklere hediye
alması ise, erkeklerin partneri olup olmadığına bakılmaksızın protesto edilmesi
gerekir. Ya da protesto eden erkekler sevgilileri olan, ama sevgilileriyle
birlikte bu sürecin içine girmeyi reddeden erkekler olmalı. Bir partnerlilikte kadınların çikolata vermesi protestosu resmi çizmesi
açısından. Ancak böyle bir protesto bana gerçek anlamda bir protesto gibi gelir.
Bekar erkeklerin bu günü ve trendi protesto etmesinde karşı çıkılan şeyin ne
olduğu gözden kaçıyor. Japonya’da partnersizlik bir sorunken, partnersiz
erkeklerin protesto edişlerinin ön plana çıkması, sanki onların elde edemediği
bir partnerli olma hali var ve bu
partnerliliğin kutsanış biçimine karşı çıkıyorlar gibi algılanıyor. Kakuhido
adındaki bu grubun ingilizcesi de bu teoriyi doğrular gibi: Revolutionary
Alliance of Men that Women Find Unattractive (Kadınların çekici bulmadığı
devrimci erkekler girişimi gibi çevrilebilir).
Bizdeki “Biz Erkek Değiliz” girişimi gibi gerçek anlamda verili
değerleri sorgulayan bir girişim ummamalıyım elbette, Japonya’daki toplumsal
cinisyet kodlarının nasır tutmuş taraflarını da gören biri olarak. Ancak yine de bu çikolata çılgınlığı
sorgulanacaksa, bu pazarın hedef kitlesi olmuş kişilerin de eylemliliğe
ihtiyaçları var.
*********
Benim gelmek
istediğim asıl nokta aslında kadınların bu trendin bir parçası olmalarına
yönelik. Japonya’daki kadın-erkek ilişkilerinde erkekler daha sessiz, çekingen
ve sevgilerini, aşklarını dile getirmek konusunda asla girişken ve hevesli
değiller. Gözlemlerim, okuduklarım ve duyduklarımı harmanlayarak paylaştığım bu
izlenimler için zaman zaman okuduklarımı da paylaşmalıyım ancak mesela, yazının
sonunda paylaştığım linklerin birinde Japonya’da erkeklerin "seni seviyorum"
demesinin pek de mümkün olmayışın farklı nedenleri anlatılıyor, Japonya’daki
bir “dating” sitesinin 165 kişiyi dahil
ederek yaptığı online araştırma kapsamında. Bunların arasında, bizdeki “erkek
adam ağlamaz” misali, “erkek adam aşık olmaz” dan tutun da, “ama ben bunu
söylemek için çok çekingenim”e, “bunu söylemeye gerek yok” a kadar uzanan
nedenler var. Yine ekte paylaştığım bir yazıda paylaşılan örnek Japon
erkeklerinin yaklaşımını çok güzel açıklıyor: Natsume Soseki, Japon
edebiyatının önemli yazarlarından, İngiltere’ye gidiyor ve İngiliz edebiyatı
öğreniyor, öğrencilerine de ingilizce öğretiyor. Öğrencileri ingilizce bir
roman çeviriyorlar. Öğrencilerinden biri “I love you” ifadesini Japoncaya ifadenin gerçek anlamıyla çeviriyor. Ancak
Soseki Japonların bunu bu şekilde söylemediklerini belirtiyor ve “I love you”
ifadesini, gerçek anlamı yerine, “ay (moon) çok
güzel, sence de değil mi?” olarak çevirtiyor.
Bu örnekte
genel “Japonlar” ifadesi geçiyor ancak diğer bilgilerle birleştirince bu
örneğin Japon erkeklerinin sevgiyi ifade ediş biçimlerini resmettiğini
düşünüyorum.
Bir başka
örnek de medyadan. Ancak tabiki medyadaki bu örnek de Japonların gündelik
hayatlarından izler taşıyor Japon erkeklerinin ev içinde eşlerine “mama”, “anne” diye hitap etmesi.
Video, Japon kozmetik firması Pola tarafından Japon kadınlarının, “mama” olarak
çağrılmaya alışan kadınların, kendi isimleriyle çağrıldıklarında nasıl tepki
verdiklerine dair yapılan bir araştırmayı gösteriyor.
Videoda, ev içi rollerle
tanımlanan Japon kadını, çocuklarına bakıyor, onlara yemek getiriyor, eşine de
hizmet ediyor tabii, ve bu süreçte de çocuklar annelerine “mama” diye
seslenirken, eşleri de “mama” diye sesleniyor. Videonun ikinci kısmında
erkekler birden eşlerine isimleriyle
hitap etmeye başlıyor. Ve videonun verdiği mesaj, bu hitap şekliyle kadınların
nasıl değiştikleri, yüzlerinin aydınlandığı ve mutlu oldukları. Bir sahnede,
kadın inanamıyor ve “ne dedin sen” diyor, tekrar söyle mahiyetinde, erkek yeniden söylüyor adını, kadın
mutlulukla gülümsüyor sevgili kocasına.
Bu kısa video aslında çok şey söylüyor;
hem kadınların nasıl çocuk bakımı ve ev
işleriyle tanımlandığını, hem kadınların bunu nasıl içselleştirdiğini,
erkeklerin söylemleriyle bu rolleri nasıl yeniden ürettiklerini ve kadınların
bu döngüden çıkmak konusunda bir farkındalık ve direnç göstermediklerini, ev
içine ait rollerin kendi ismiyle bile aralarında bir mesafe yaratmasını, bu
nedenle kendi isimlerine yabancılaştıklarını
ve aynı zamanda kendilerinin “anne ve ev kadını” olmak rolünden
çıkmalarının kontrolünü de yine nasıl erkeklere verdiklerini ve erkeklerin bu
süreci kontrol etmelerine direnç göstermeyişlerini. Ve son olarak aslında
kendilerine uzaklıklarından, erkeklerin kendileriyle kurdukları ilişkilerinden
de beklentilerinin ne kadar düşük oluşunu.
Bir diğer
veri, Japonya’da partnersizliğin giderek artması ve kadınların da erkeklerin de
sekse olan ilgisinin giderek azalması. Japonya Aile Planlaması Kurumu
tarafından yapılan bir araştırmaya göre 16-24 yaş arasındaki Japon kadınların
%45’i sekse ilgi duymuyor ve sekse ilgi duymayan erkeklerin oranı kadınlardan
daha fazla.
Ayrıca Japon
erkeklerinin iş hayatında çok zaman geçirmeleriyle alakalı olarak, evde
geçirdikleri ve aileleriyle ilgilendikleri süreleri gösteren çalışmalar da var
ve bu süreler çok kısıtlı. Ayrıca çocuk sahibi olduktan sonra eşler arasında
cinsel ilişkinin tamamen bittiği de Japon kadın-erkek ilişkileri ekseninde öne
çıkan tartışma konularından biri.
Japonya’da
partnersizlik çok önemli bir sorunken, özellikle kadınlar için evlilik hala en
önemli kurumlardan biri. Evlilik Japon toplumu tarafından da teşvik edilen ve
kutsanan bir kurum. Türkiye’deki evlilik dinamiklerinden kimi açılardan
farklılık gösterse de (mesela burda evlilik dışı çocuk yaygın olmasa da, hala
bir tabu olsa da, eğer ki, yolun sonunda evlenilecekse, evlilik yolundayken
hamile kalmak toplum tarafından tuhaf karşılanmıyor, bu kabul edilebilir bir
şey ve bizim anladığımız anlamda “evlilik dışı ya da evlilik öncesi çocuk” gibi
algılarla dışlanmalara yol açmıyor), evliliğin önemsenmesi açısından iki ülke
de benzerlik gösteriyor. Kadınların çalışma hayatına katılımı da çok sınırlı
olduğundan, hele ki, çocuk sahibi olduktan sonra işi bırakma bir gelenek gibi
yaşandığından (Japon kadınlarının %70’i ilk çocuklarından sonra işi bırakıyor),
hatta iş yerlerinde evlenen ve çocuk sahibi olan kadına yönelik düzenlenen özel
“işten ayrılma partileri” var- kadınlar için çalışmak değil de evlilik kutsal.
Ancak mesela
yine kadınlara yapılan görüşmeleri içeren bir videoda, Japon erkeklerinin
olumlu özellikleri nelerdir? gibi bir soruya, “randevuya zamanında gelmeleri”
gibi cevap verenlerin olduğunu da düşünürsek, Japon erkeklerinin aslında onlar
için de o kadar da çekici olmadıkları
anlaşılıyor, iyi özellik olarak akıllarına “randevuya zamanında gelmeleri”
geliyor!
Ancak
evliliğin bu kadar kutsal olmasından ve partner bulmanın zorluğundan ötürü, bir
Japon kadını sevgili edindiğinde belki de onu kaybetmek istemiyor, çünkü
evlenmek istiyor. Ve sevgililer gününde partnerine en güzel çikolatayı almak
yarışına katılmak da bu oyunun bir parçası olabilir. Neden olmasın?
Japon erkekleriyle
ilişkilerinde kendilerini çok da iyi hissetmeseler de bu ilişkilerin içinde
kalmak için kapitalizmin bir ürünü olan sevgililer günü çikolatalaşmasının bu
denli parçası olmalarını, bir anlamda
Stockholm sendromunun bir başka boyutu olarak değerlendiriyorum. Stockholm
sendromundan burda şiddeti ya da kötü muameleyi kastetmiyorum, öyle olmak
zorunda değil, ancak bu iyi bir anlam taşımayan bir şey kesinlikle. Ama Japonya’daki kadına yönelik fiziksel
şiddet oranını, yaşlı erkeklerin yaşlı eşlerini hastalandıklarında öldürme
eğilimlerini düşünürsek bu stockholm sendromu kelimenin gerçek anlamıyla da
karşımıza çıkabilir. Minimum ölçekte, Japon kadınları Japon erkekleriyle
ilişkilerinin hayal ettikleri gibi olmayacağını
bilseler de, bu döngünün parçası olmaya devam etmek ve üstelik bu "mükemmel"
ilişkilerine zemin hazırlayacak ya da hali hazırdaki "mükemmel" ilişkilerinin
devamlılığını sağlayacakmış gibi çikolata çılgınlığının bir parçası olmak,
aslında videodaki kendilerine yabancılaşmalarının başka başka boyutlarda da
karşımıza çıkabileceğini gösteriyor. Bu nedenle de bütün bu sosyal nedenlerin
(partnersizlik, sekse ilgisizlik, ev içinde az zaman geçirme ama bunlara rağmen evliliği kutsama) kötü ya
da beklentinin çok düşük olacağı bir ilişkide kalmalarına neden olacak bir
stockholm sendromu izleri taşıdığını düşünüyorum. Ve sevgililer günü
çikolatalaşmasının öncülerinin kadın olmasının geleneğe dönüştürülmesini de
stockholm sendromunun çarklarını döndüren bir ara basamak işlevi gördüğünü.
Değişir mi?
Ya da mutlaka böyle midir? Elbette hayır, farklılıklar ve istisnalar her zaman
var, bütün bu çikolata çılgınlığını salt kapitalizmin ilişkiye yansıması olarak
da görüp geçebiliriz ancak kadınların bu meseleyi bu kadar sahiplenmesinin ve
Japon gazetelerinin sevgililer gününü bu kadar önemsemelerinin altında, Japonya’daki
bu sosyo-demografik nedenlerin yattığını düşünüyorum.
Bir de,
tabi, Cumhuriyette çıkan şu haberin de beni Türkiye-Japonya ölçeğinde bir
şiddet ve sevgililer günü yazısı yazmaya ittiğini söylemem gerekiyor, ekteki
Cumhuriyet haberinde atılan şu başlık: Türk erkekleri Japonya’ya gitmek
isteyebilir! Neden? Çünkü ah maalesef, Türkiye’de erkekler hediye almak zorunda
kalıyormuş sevgililer gününde, ama Japonya’da kadınlar alıyormuş. Türk
erkekleri mümkünse daha doğru bir ifadeyle Türkiye’deki erkekler mümkünse
otursunlar, herhangi bir yere gidip kendilerine çikolata veren kadınlar aramak
yerine, kendi zihniyetlerini değiştirsinler, erkekliklerini sorgulasınlar. Bu,
dünyanın her yerindeki erkeklik algısı için geçerli. Bu anlamda da sevgililer
günü haberleriniz de, sevgililer gününü özendirici haberleriniz de batsın demek
istiyorum.
********
Bir yerlerde
kadınlar öldürülüyor, bir yerlerde başka kadınlar öldürülüyor, ve bir yerlerde
erkekler hala daha kadın-erkek ilişkilerine yön verme gücünü ellerinden
tutuyorlarken, bu sevgililer günü patlamaları beni sinirlendirmekten ve
düşünmekten çok ötelere taşıdığından, bu yazıyı da tüm sevgililer günü
kutlayanlara armağan etmek isterim. Bütün dünya birbirine hediyeler alıp
versin, çünkü zaten kadın ve erkek ancak bu günlerde hatırlar birbirlerini,
kadınlar ölürken başka coğrafyalarda, birileri sevgililer günü kutlar, 8 mart da
yaklaşıyor, sevgiller günü kutlayanlar, 8 martımızı da kutlamayı ihmal etmeyin
olur mu? Malum, bu günler sadece kutlamak için var, hayat da kadın olmak da ne güzel demek için
var. Kadın olmak evet, güzel, ancak cinayetlerin, tecavüzlerin olmadığı
coğrafyalar ötesi bir düzlemde güzel kadın olmak. Bir coğrafyada cinsellikte iktidar kurmaya yansıyan ataerkinin yüzünü, başka coğrafyalarda yaşlı kadınların öldürülmesine yansıyan ataerkinin başka yüzünü, ataerki biçimlerinin farklılıklarını yaşarken ve görürken güzel değil kadın olmak. Bütün bu şiddet biçimlerinin ortadan kaldırıldığı dünyalarda güzel kadın olmak.
Erkekliğin sizin söylemleriniz ve iktidarınızla hortlak gibi sürekli karşımıza
dikilmediği coğrafyalarda.
********
Yazıda
bahsettiğim durumların, örneklerin geçtiği yazılar, daha fazla okumak
isteyenlere:
Yorumlar
Yorum Gönder